Robert Bosch - historia życia technika i przedsiębiorcy

Bosch wyprzedzał swoje czasy – jako technik i jako przedsiębiorca. Zasady, jakimi kierował się założyciel firmy, do dziś kształtują kulturę przedsiębiorstwa.

Zasady oraz system wartości, jakimi kierował się założyciel firmy, Robert Bosch, do dziś  kształtują kulturę przedsiębiorstwa. „Lepiej stracić pieniądze niż zaufanie“ – tak brzmiała jedna z nich. Wiele z tych wartości, poglądów i zasad, takich jak: wiarygodność, niezawodność, postępowanie zgodnie z prawem, nie traci aktualności nawet dziś, po 125 latach istnienia firmy. Są one dowodem odpowiedzialności biznesowej i społecznej Grupy Bosch. Innowacje technologiczne, wysokie wymagania odnośnie jakości, globalizacja i odpowiedzialność za pracowników oraz dbanie o dobro ogółu, tworzą dziś bazę trwałego sukcesu i przyszłych możliwości firmy. W roku 2011 firma Bosch obchodzi 150. rocznicę urodzin swojego założyciela oraz jubileusz 125-lecia istnienia.

Droga do własnego przedsiębiorstwa

Robert Bosch urodził się 23 września 1861, w miejscowości Albeck koło Ulm, jako jedenaste z dwanaściorga dzieci. Gdy rodzice przeprowadzili się do Ulm, w latach 1869 – 1876 uczęszczał do tamtejszej szkoły, a następnie ukończył trzyletnie praktyki przygotowujące do zawodu mechanika precyzyjnego. Po pracy w różnych firmach w Niemczech, rocznej służbie wojskowej w Ulm oraz zaliczeniu jednego semestru na Politechnice w Stuttgarcie, jako wolny słuchacz, Bosch wyruszył w 1884 roku do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził rok

i pracował m.in. w zakładach Edison Machine Works.

W 1885 roku przez kilka miesięcy zbierał doświadczenia w firmie Siemens Brothers w Wielkiej Brytanii, by wreszcie 15 listopada 1886 roku założyć „Warsztat Mechaniki Precyzyjnej i Elektrotechniki” w Stuttgarcie. W owym czasie Robert Bosch był zafascynowany możliwościami rozwijającej się dopiero elektrotechniki. Sam chętnie wykorzystywał najnowsze osiągnięcia techniczne swoich czasów. Już w roku 1890 jeździł do klientów w Stuttgarcie nowoczesnym, angielskim rowerem, a warto zauważyć, że w Niemczech w powszechnym użyciu były wtedy jeszcze bicykle z charakterystycznym wielkim kołem z przodu. W roku 1889 wynajął łącze telefoniczne, aby interesy szły jeszcze sprawniej. Ten rodzaj komunikowania się nie był jeszcze taką oczywistością jak dziś, a ponadto sporo kosztował.

Pierwsze sukcesy dzięki innowacjom technicznym

Silne zainteresowanie nowoczesną techniką było jednym z czynników wspierających działalność Roberta Boscha. „Moja firma, początkowo bardzo mała, rozwijała się po długich i ciężkich bojach, coraz szybciej i szybciej“, powiedział kiedyś Robert Bosch, wspominając wczesne lata działalności swojego „Warsztatu“.

Zamiłowanie do innowacji i wysokie wymagania odnośnie jakości, które były ważnymi punktami jego pracy, zaczęły w końcu przynosić plony. W roku 1897 Bosch opracował przełomowy produkt, jakim był niskonapięciowy zapłon elektromagnetyczny do stosowania w pojazdach. Jest on dziś uważany za kamień milowy w historii rozwoju techniki.

Zastosowanie zapłonu w pojeździe, w roku 1897, oraz opracowanie wersji wysokonapięciowej ze świecą zapłonową, w roku 1902, pomogło młodej wtedy jeszcze firmie Bosch, w osiągnięciu pierwszych sukcesów. Pod kierownictwem Roberta Boscha przedsiębiorstwo opracowało szereg innowacji technicznych, które przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa, komfortu i efektywności zarówno życia, jak i pracy wielu ludzi. Filozofia biznesu oraz idea dostarczania praktycznych rozwiązań poprawiających jakość życia znajdują dziś wyraz w strategicznym motywie firmy, jakim jest hasło „Technologia bliżej nas“.

Od zakładu rzemieślniczego do międzynarodowego przedsiębiorstwa

Robert Bosch wcześnie zdał sobie sprawę z szans, jakie otwiera współpraca międzynarodowa oraz sprzedaż produktów na rynkach zagranicznych. Był przekonany o jakości i konkurencyjności swoich wyrobów: „Według mojego doświadczenia dla przedsiębiorstwa, które chce przetrwać próbę czasu i pozostać postępowym, nie ma nic gorszego niż brak konkurencji“, napisał w 1921 roku w swoich wspomnieniach.

Pierwsze przedstawicielstwo Bosch założył w 1898 roku, w Wielkiej Brytanii, a pierwszy zagraniczny zakład produkcyjny w 1905 roku, we Francji. Także powstanie pierwszej fabryki w 1912 roku, w USA, przyczyniło się do szybkiego otwarcia nowych rynków zbytu dla produktów Bosch. Rozpoczął się okres międzynarodowej ekspansji firmy na rynkach światowych połączony z zakładaniem nowych oddziałów i zakładów produkcyjnych. Ekspansja ta oraz stworzenie światowej organizacji produkcyjnej i handlowej to jeden z najważniejszych kroków w historii firmy, który określił dalszy kierunek jej rozwoju.

Odpowiedzialność i zaangażowanie społeczne

Robert Bosch był przedsiębiorcą o dużym poczuciu odpowiedzialności społecznej. „Pracodawca i pracownik są w takiej samej mierze zależni od losów swojego przedsiębiorstwa“, napisał w1920 roku w eseju. Od czasu założenia firmy troszczył się o rozwój swoich pracowników oraz o kwestie socjalne. Poprawił warunki pracy panujące wtedy w produkcji przemysłowej, wprowadzając m.in. systemy wentylacji i lepsze oświetlenie. Kiedy w 1906 roku wprowadził w swojej firmie ośmiogodzinny dzień pracy, ponownie okazało się, że wyprzedził o krok sobie współczesnych. Skrócenie czasu pracy, które oznaczało wyraźne odciążenie załogi, Bosch wykorzystał do wprowadzenia dwuzmianowego systemu pracy, który z kolei pozwolił na zwiększenie produktywności. Była to zatem decyzja, na której w równym stopniu skorzystali tak pracownicy, jak i samo przedsiębiorstwo.

Istotna rola szkolenia i dokształcania pracowników

Robert Bosch – technik z zamiłowania i wykształcenia – przykładał ogromną wagę do jakości pracy swoich pracowników. Dlatego do najważniejszych zasad obowiązujących w jego firmie należały: samodzielna, porządna praca oraz przeniesienie odpowiedzialności na wykwalifikowanych pracowników. „Na kształceniu sprawnych

mechaników i techników opiera się przyszłość naszego przemysłu oraz postęp techniczny“, zacytowano Roberta Boscha w gazecie pracowniczej z 1922 roku. Jeden z mechaników zatrudnionych w początkowym okresie działania firmy sformułował to w następujący sposób: „Przy zatrudnianiu pan Robert Bosch osobiście kontrolował jakość i czystość wykonanej pracy. W warsztacie Bosch nie tolerowano fuszerów.“

W związku z tym szkolenie i dokształcanie pracowników odgrywało dla Roberta Boscha ważną rolę. W 1913 roku Bosch utworzył pierwszy dział szkoleniowy firmy z własnym warsztatem – jednym z powodów było to, że jako praktykant przyuczający się do zawodu mechanika, sam odczuwał niedostateczną opiekę ze strony majstra. Kształcenie pracowników do dziś dnia jest ważnym priorytetem w firmie Bosch.

W 2009 roku – w środku kryzysu gospodarczego i finansowego – wydatki na same tylko szkolenia wyniosły na całym świecie ok. 180 milionów euro. Oprócz tego w 1929 roku Robert Bosch powołał do życia system pomocy socjalnej o nazwie „Bosch-Hilfe“. Była to instytucja zaopatrzenia emerytalnego i pomocy dla członków rodzin zmarłych pracowników.

Odpowiedzialność społeczna jako nadrzędna zasada

Przekazanie miliona marek politechnice w Stuttgarcie w roku 1910 wyznacza początek działalności

filantropijnej Roberta Boscha. Zyski z zamówień w okresie Pierwszej Wojny Światowej – blisko 20 milionów marek – Bosch przeznaczył na cele dobroczynne. Ufundowanie szpitala w 1936 roku, w Stuttgarcie, to kolejny dowód zaangażowania Roberta Boscha w sprawy społeczne. Gdyby Robert Bosch żył dzisiaj, prawdopodobnie otrzymałby wyróżnienie „Social Entrepreneur“. Jego dokonania i czyny uważane są za wzorowy przykład odpowiedzialności społecznej przedsiębiorcy. Również dziedzictwo społeczne po założycielu firmy, Robercie Boschu, pozostaje do dziś żywe.

Demokrata z przekonania – także w trudnych czasach

Jako zwolennik liberalizmu i demokrata, Robert Bosch był zdeklarowanym zwolennikiem Republiki Weimarskiej. Po Pierwszej Wojnie Światowej zainwestował mnóstwo energii, a także kapitału w pojednanie pomiędzy Niemcami a Francją oraz w starania mające na celu stworzenie europejskiego obszaru gospodarczego bez granic celnych. Oprócz interesu ekonomicznego, Bosch realizował przy tym swoje osobiste ideały, takie jak promowanie porozumienia między narodami oraz wolnego handlu. „Wolny handel jest pierwszym krokiem na drodze do porozumienia na płaszczyźnie międzynarodowej “, tak brzmiała jedna z jego tez w tym temacie.

Tym bardziej więc cierpiał, obserwując

agresywną politykę zagraniczną i tendencje autarkiczne narodowych socjalistów. Wciągnięcie przedsiębiorstwa w politykę zbrojeniową i wojenną Trzeciej Rzeszy położyło się cieniem na ostatnich latach jego życia. Robert Bosch i jego najważniejsi pracownicy wspierali ruch oporu wobec reżimu i brali udział w ratowaniu pracowników pochodzenia żydowskiego oraz innych prześladowanych. W 1937 roku Bosch zatrudnił byłego nadburmistrza Lipska, Carla Goerdelera na stanowisku doradcy. Ten, za wiedzą i przy wsparciu Roberta Boscha oraz jego najbliższych współpracowników, zorganizował grupę ruchu oporu przeciwko Hitlerowi. Wybuch wojny jesienią 1939 roku był w odczuciu Roberta Boscha katastrofą o wymiarze narodowym, ale i osobistym. Jego biograf, Theodor Heuss, ujął to następująco:

„Powiedział mi kiedyś: „Wolałbym pracować z dziesięcioma ludźmi na rzecz pokoju niż z trzydziestoma na rzecz wojny.“ Zamiast tego zmuszony był
patrzeć, jak również w jego firmie zatrudnienie pracowników przymusowych stało się budzącą grozę codziennością. Robert Bosch nie dożył końca wojny w 1945 roku, szybkiej odbudowy w latach powojennych ani podniesienia swojej firmy do rangi globalnego przedsiębiorstwa technologiczno-usługowego. Zmarł 12 marca 1942 roku w Stuttgarcie.

Ostatnia wola

W 1938 roku Robert Bosch spisał testament i zawarł w nim najważniejsze wytyczne dla swoich następców. Wyjątkowo ważną sprawą była dla niego niezależność finansowa spółki Robert Bosch GmbH oraz jej samodzielność, które zabezpieczały przyszłość i dalsze sukcesy przedsiębiorstwa. W swoim testamencie sformułował to następująco: „Zasadniczo, spadkobiercy mają czuwać nad tym, aby w przedsięwzięciach spółki Robert Bosch GmbH zachować

mojego ducha i wolę, tzn. nie tylko przez dłuższy czas utrzymać ją przy życiu, lecz zapewnić również temu życiu silny, bogaty rozwój, pozwalający pokonać nieuniknione przyszłe trudności i kryzysy. Aby osiągnąć ten cel, nie należy szczędzić ofiar.“

Robert Bosch był uzdolnionym technikiem i dalekowzrocznym przedsiębiorcą, którego wartości i działania po dziś dzień kształtują kulturę międzynarodowej Grupy Bosch.